Κεφάλαιο 6 - Παρουσίαση και ανάλυση των δράσεων και πρωτοβουλιών για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου σε μικρό, μέσο και μάκρο επίπεδο στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Κάθε μέλος της σχολικής και εκπαιδευτικής κοινότητας έχει ορισμένο ρόλο και σημαντική ευθύνη για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Ο βαθμός εμπλοκής του κάθε μέλους σχετίζεται τόσο με την ιδιότητά του όσο και με τη σοβαρότητα, τη συχνότητα και την ένταση του περιστατικού εκφοβισμού. Άλλος είναι ο ρόλος και η ευθύνη του διευθυντή του σχολείου, άλλος του δασκάλου, άλλος των μαθητών και άλλος των γονέων. Ορισμένες άμεσες δράσεις που θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν για την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού και της βίας είναι οι εξής:

Ο Διευθυντής του σχολείου θα πρέπει:

• Να καταγράψει αναλυτικά το περιστατικό δίνοντας πληροφορίες για τον τόπο και τον χρόνο του περιστατικού, για τους συμμετέχοντες, για τους αυτόπτες μάρτυρες και για τη μορφή του εκφοβισμού

• Να διατηρεί αρχείο καταγραφής των περιστατικών, ώστε να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αυτό και τα υπόλοιπα ενδιαφερόμενα μέρη. Ωστόσο, ο διευθυντής θα πρέπει να επιτρέπει την πρόσβαση στο αρχείο μόνο για συγκεκριμένους σκοπούς, ενώ θα πρέπει να τηρείται το απόρρητο, όχι μόνο τα εμπλεκόμενα πρόσωπα, αλλά και για τα συμβάντα

• Να προσδιορίζει αν πρόκειται για επαναλαμβανόμενη συμπεριφορά παραβίασης των κανόνων ενάντια στη βία. Στην περίπτωση επαναλαμβανόμενης εκφοβιστικής συμπεριφοράς, να επικοινωνεί με τους γονείς του παιδιού και να ορίζει μια συνάντηση για να συζητηθεί το περιστατικό και ενδεχόμενοι τρόποι αντιμετώπισης

• Να καθορίζει τις συνέπειες για το παιδί που εκφοβίζει, ύστερα από συζήτηση με τους γονείς και με τη σχολική επιτροπή

• Να σχεδιάζει τον τρόπο παρακολούθησης του προβλήματος, ώστε να έχει στενή εποπτεία της εξέλιξης της κατάστασης.

Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει:

• Να συζητήσουν με το παιδί που εκφοβίζεται και να ακούσουν με προσοχή και σοβαρότητα αυτά που έχει να τους πει. Είναι απαραίτητο να διαβεβαιώσουν το παιδί ότι θα ανταποκριθούν άμεσα, ώστε να το προστατεύσουν και ότι είναι διαθέσιμοι να παράσχουν κάθε δυνατή βοήθεια. Θα πρέπει να αναφέρουν στο παιδί να τους κρατά ενήμερους σχετικά με οποιαδήποτε εξέλιξη υπάρχει

• Να συζητήσουν με τους γονείς του παιδιού, να εκφράσουν τις ανησυχίες τους και να δείξουν ότι είναι αποφασισμένοι να αναλάβουν δράση

• Να εξακριβώσουν ποιο παιδί είναι αυτό που εκφοβίζεται ή αυτό που εκφοβίζει

• Να εξακριβώσουν αν υπάρχει κάποια ομάδα παιδιών η οποία ενθαρρύνει ή/και υποστηρίζει το παιδί που εκφοβίζει

• Να οδηγήσουν το παιδί που εκφοβίζει στο γραφείο του διευθυντή και να συζητήσουν σοβαρά μαζί του σχετικά με το περιστατικό

• Να υποστηρίξουν το παιδί που εκφοβίζεται σε συνεργασία με τον διευθυντή.

 Οι συμμαθητές μέσα στην τάξη θα πρέπει:

• Να προσδιορίσουν ποιοι συμμαθητές τους ήταν παρόντες στο περιστατικό εκφοβισμού

• Να ξεκαθαρίσουν αν συμμετείχαν ως ουδέτεροι παρατηρητές ή αν ενθάρρυναν το παιδί που εκφοβίζει

• Να συζητήσουν μεταξύ τους σχετικά με το ποιες ευθύνες έχουν, όταν παρατηρούν να συμβαίνει ένα περιστατικό εκφοβισμού

• Να συζητήσουν σχετικά με το τί θα μπορούσαν να είχαν κάνει, για να αποφευχθεί ο εκφοβισμός και να εξασφαλιστεί ένα ασφαλές περιβάλλον τόσο για τους ίδιους όσο και για τους συμμαθητές τους.

Οι γονείς παιδιού που εκφοβίζεται θα πρέπει:

• Να συνεργαστούν στενά με το σχολείο, για να πληροφορηθούν για την έκταση και τη σοβαρότητα του περιστατικού, καθώς και για τους τρόπους αντιμετώπισής του

• Να παράσχουν στο παιδί τους υποστήριξη και ασφάλεια, χωρίς να το κατακρίνουν

• Να ακούσουν προσεκτικά τί έχει να τους πει το παιδί τους για τα συναισθήματά του και για τις ανάγκες του

• Να παρακολουθούν στενά την εξέλιξη της κατάστασης, αλλά και την υγεία του παιδιού τους

• Αν το παιδί τους παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους και αν παρατηρήσουν ότι έχει δυσκολίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, θα πρέπει να επισκεφτούν έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά.

Οι γονείς του παιδιού που εκφοβίζει θα πρέπει:

• Να συζητήσουν με τον διευθυντή του σχολείου σχετικά με το περιστατικό εκφοβισμού που προκλήθηκε από το παιδί τους

• Να συνεργαστούν με το σχολείο για την αντιμετώπιση του προβλήματος του παιδιού τους σχετικά με τη βία

• Να συνεργαστούν με τον διευθυντή και τον δάσκαλο του παιδιού τους για την εφαρμογή των κανόνων, των συνεπειών και την πρόληψη τέτοιων συμπεριφορών

• Να παρακολουθήσουν την εξέλιξη της κατάστασης και να συνεργαστούν στενά με το σχολείο

• Να παρατηρήσουν αν το παιδί τους εμπλέκεται συχνά σε καβγάδες και εκφοβιστικές συμπεριφορές και με τα παιδιά της γειτονιάς. Θα πρέπει να μιλήσουν γι’ αυτά στον διευθυντή και τον δάσκαλο της τάξης και να συνεργαστούν μαζί τους για να λάβουν βοήθεια.

Όλες οι παραπάνω προτάσεις αποτελούν κάποιες άμεσες δράσεις σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης στις οποίες μπορεί να προβεί το σχολείο, ο διευθυντής και οι εκπαιδευτικοί. Ωστόσο, αυτές οι δράσεις από μόνες τους δεν είναι επαρκείς, ώστε να μπορούν να δώσουν μια ριζική λύση στο πρόβλημα του εκφοβισμού και της βίας στο σχολείο. Χρειάζεται ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα παρέμβασης, στο οποίο να συμμετέχει το σύνολο της σχολικής κοινότητας, αλλά και ευρύτεροι κοινωνικοί φορείς, προκειμένου να υπάρξει αποτελεσματική πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου («Δίκτυο κατά της βίας στο σχολείο», http://www.antibullyingnetwork.gr).

Δραστηριότητα 8 / Κεφάλαιο 6 
Προαιρετικά, μέσω του αντίστοιχου θέματος στην Ομάδα συζητήσεων για δραστηριότητες