Κεφάλαιο 3 - Κριτική επισκόπηση των ερευνητικών πορισμάτων (μετα-ανάλυση) για τη ΣΒΕ στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Ο σχολικός εκφοβισμός και η ύπαρξη βίας στο περιβάλλον ενός παιδιού ή εφήβου έχει πολλές αρνητικές συνέπειες τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική του υγεία. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές έρευνες, σε διεθνές και εθνικό επίπεδο, που ασχολούνται με τη διερεύνηση των επιπτώσεων του σχολικού εκφοβισμού. Οι επιπτώσεις πλήττουν θύτες και θύματα και κατέχουν σημαντικό ρόλο στην επικείμενη ανάπτυξη του ατόμου, καθώς άπτονται θεμάτων που αφορούν στο μέλλον του ή και στην ίδια του τη ζωή σε μερικές περιπτώσεις.
Οι Boulton and Underwood (1992) στην έρευνά τους, που περιλάμβανε 296 σχολεία Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και πραγματοποιήθηκε στο Yorkshire, εντόπισαν ότι οι θύτες ένιωθαν:

• 34% καλά και χαρούμενοι
• 34,8% θυμωμένοι
• 26% άσχημα και δυστυχείς

Ως προς τα συναισθήματα του θύματος, η πλειονότητα των μαθητών ανέφερε ότι τους δημιουργήθηκαν αρνητικά συναισθήματα απ’ αυτό το περιστατικό, καθώς και ότι ένιωθαν χειρότερα για τον εαυτό τους μετά τον εκφοβισμό. Τα αποτελέσματα αυτά διαφέρουν από εκείνα στα οποία κατέληξε ο Borg (1998), ο οποίος σε έρευνα με δείγμα 6.282 μαθητές στη Μάλτα προσπάθησε να διερευνήσει τα συναισθήματα του θύτη και του θύματος. Οι θύτες ένιωθαν λυπημένοι (με ποσοστό περίπου 50%), αδιάφοροι (με ποσοστό περίπου 40%), ενώ σχεδόν ένας στους πέντε ένιωθε ικανοποιημένος. Τα βασικότερα συναισθήματα που δημιουργήθηκαν στους περισσότερους από τους μαθητές/θύματα ήταν η εκδικητικότητα, ο θυμός, η αυτολύπηση, η αδιαφορία και το αίσθημα του να «είσαι αβοήθητος». 
Στην Ελλάδα, οι Houndoumadi & Pateraki (2010) σε μία έρευνα που διεξήγαγαν στην Αθήνα με δείγμα 1312 μαθητές ανέφεραν ότι περίπου το 15% των θυτών «δεν νιώθουν τίποτα ιδιαίτερο», όταν είναι μάρτυρες ενός περιστατικού σχολικού εκφοβισμού, ενώ λιγότεροι θύτες από θύματα ανέφεραν ότι «είναι μία πολύ δυσάρεστη κατάσταση» (Πίνακας 10).

Πίνακας 10: Συχνότητα απαντήσεων μαθητών σχετικά με τα συναισθήματά τους, όταν βλέπουν κάποιον μαθητή να εκφοβίζεται (Houndoumadi & Pateraki, 2010).

Σε ερώτηση προς τους θύτες και θύτες/θύματα σχετικά με τα συναισθήματά τους μετά από ένα περιστατικό σχολικού εκφοβισμού περίπου το 31% των μαθητών ανέφεραν ότι «τους άξιζε», ενώ 38,9% ότι ένιωσαν λύπη (Πίνακας 11). Σημαντικό είναι το γεγονός ότι τα αγόρια έδιναν, με μεγαλύτερη συχνότητα από ό,τι τα κορίτσια , την απάντηση ότι «τους άξιζε», με ποσοστό 34,5% έναντι 14,28%.

Πίνακας 11: Συχνότητα μαθητών που έδωσαν διαφορετικές απαντήσεις στο ερώτημα «Πώς αισθάνθηκες όταν εκφόβιζες τους άλλους;» (Houndoumadi & Pateraki, 2010).

Στην Κορέα και στην Ιαπωνία έχει παρατηρηθεί αύξηση των αυτοκτονιών, ως αποτέλεσμα του σχολικού εκφοβισμού και της ύπαρξης βίας στο περιβάλλον των παιδιών. Με έρευνα τους οι Kim, Koh and Leventhal (2005 στο Moore et al., 2008) ανέδειξαν ότι οι μαθητές που βίωσαν κάποιο περιστατικό σχολικού εκφοβισμού (είτε ως θύτες, είτε ως θύματα, είτε ως και τα δύο) ανέπτυσσαν εντονότερα αισθήματα άγχους και κατάθλιψης σε σύγκριση με όσους δεν είχαν τέτοιες εμπειρίες. Αναφέρεται, επίσης, ότι αυτοί οι μαθητές διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο εκδήλωσης αυτοκτονικής/αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς (με το θηλυκό φύλο να έχει μεγαλύτερες πιθανότητες εκδήλωσης μίας τέτοιας συμπεριφοράς). Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγει και δημοσκόπηση από το Beat bullying [1] , η οποία αναφέρει ότι περίπου οι μισοί από τους μαθητές της Ευρώπης που έχουν υποστεί τον σχολικό εκφοβισμό παθαίνουν κατάθλιψη και περισσότεροι από το ένα τρίτο δήλωσαν ότι έχουν βλάψει τον εαυτό τους ή έχουν σκεφτεί την αυτοκτονία.

Δραστηριότητα (συνεργατική) 2 / Κεφάλαιο 3

Ο διαδικτυακός εκφοβισμός συνδέεται άμεσα με τις αυτοκτονίες νέων ατόμων. Έχει μάλιστα δημιουργηθεί ο όρος Bullycide, που αναφέρεται ακριβώς σε αυτό. Πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στο σύνδεσμο που ακολουθεί: