Κεφάλαιο 6 - Παρουσίαση και ανάλυση των δράσεων και πρωτοβουλιών για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου σε μικρό, μέσο και μάκρο επίπεδο στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Σκοπός

Η πρόληψη και η αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού έγκειται στην εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων, τόσο στο επίπεδο του σχολείου, όσο και σε άλλα επίπεδα. Σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι να παρουσιάσει τα προγράμματα, τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες που εφαρμόζονται τόσο σε διάφορες χώρες του εξωτερικού, όσο και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Τα προγράμματα αυτά, σύμφωνα με έρευνες, έχουν αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικά, διότι υιοθετούν μια οικοσυστημική προσέγγιση για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Αυτό σημαίνει ότι εφαρμόζονται παράλληλες δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα. Με τη μελέτη, λοιπόν, του κεφαλαίου αυτού και των διαφόρων δράσεων και πρωτοβουλιών, οι εκπαιδευόμενοι θα κατανοήσουν τη σημασία της οικοσυστημικής προσέγγισης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Επιπλέον, θα έλθουν σε επαφή με ορισμένες καλές πρακτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού.

Προσδοκώμενα Αποτελέσματα

Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη του κεφαλαίου αυτού, θα είστε σε θέση να:

  • Αποσαφηνίζετε την έννοια και τη σημασία της οικολογικής-οικοσυστημικής προσέγγισης φαινομένων ενδοσχολικής βίας και σχολικού εκφοβισμού
  • Ορίζετε τόσο την έννοια της πρόληψης φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού όσο και τους βασικούς παράγοντες που παίζουν ρόλο σε αυτήν
  • Διακρίνετε και αναλύετε τα βασικά επίπεδα στα οποία δρουν τα περισσότερα προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας
  • Αναφέρετε και αναλύετε ορισμένα βασικά προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης που εφαρμόζονται σε χώρες του εξωτερικού
  • Αναφέρετε και αναλύετε βασικά ευρωπαϊκά προγράμματα, δράσεις και πρωτοβουλίες πρόληψης και αντιμετώπισης
  • Αναφέρετε και αναλύετε βασικές δράσεις και πρωτοβουλίες πρόληψης και αντιμετώπισης που εφαρμόζονται στην Ελλάδα
  • Προσδιορίζετε ορισμένες καλές πρακτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού.

Έννοιες Κλειδιά

  • Οικοσυστημική προσέγγιση
  • Πρόληψη
  • Πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού
  • Επίπεδο δράσεων προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης
  • Ευρωπαϊκά προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης
  • Προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης στην Ελλάδα
  • Καλές Πρακτικές

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις

Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει επτά ενότητες. Στην πρώτη επιχειρείται η αποσαφήνιση της σημασίας της οικοσυστημικής προσέγγισης του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Στη δεύτερη υποενότητα παρουσιάζεται η έννοια και η σημασία της πρόληψης τέτοιων φαινομένων. Στην τρίτη υποενότητα αναλύονται τα συνήθη επίπεδα στα οποία παρεμβαίνουν και δρουν τα διάφορα προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης. Τα προγράμματα, οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες που εφαρμόζονται στο εξωτερικό, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα αναλύονται, αντίστοιχα, στην τέταρτη, στην πέμπτη και στην έκτη υποενότητα. Τέλος, στην έβδομη υποενότητα παρουσιάζονται ορισμένες καλές πρακτικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικής βίας.


25. 6.5.3 Το Πρόγραμμα “I am not Scared” («Δεν φοβάμαι»)

6.5.3 Το Πρόγραμμα “I am not Scared” («Δεν φοβάμαι»)

H Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του Προγράμματος Δια Βίου Μάθησης (KA1 Πολιτική Συνεργασίας και Καινοτομίας Νο 511645-2010-LLP-IT-KA1-KA1SCR), χρηματοδότησε το πρόγραμμα “I Am Not Scared” (με συμμετοχή και της Ελλάδας), με σκοπό να προσδιορίσει τις βέλτιστες ευρωπαϊκές στρατηγικές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού. Συγκεντρώθηκαν και καταγράφηκαν, μεταξύ άλλων, κριτικές εκδόσεις για τον σχολικό εκφοβισμό, καλές πρακτικές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου, μελέτες περίπτωσης απ’ όλα τα κράτη που συμμετείχαν, εθνικές εκθέσεις και διακρατικές εκθέσεις σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, καθώς και ευρωπαϊκή στρατηγική για την αντιμετώπιση σχολικού εκφοβισμού. Οι χώρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα είναι: Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία, Λιθουανία και Ρουμανία.

Α. Οι στόχοι του Προγράμματος
Βασική πρόθεση του προγράμματος είναι ο εντοπισμός και προσδιορισμός των βέλτιστων ευρωπαϊκών στρατηγικών για την πρόληψη και την καταπολέμηση του φαινομένου του εκφοβισμού. Το πρόγραμμα έχει ως βασικό σκοπό να εμπλέξει εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας και επαγγελματικής εκπαίδευσης, διευθυντές, μαθητές, γονείς, συμβούλους και βασικούς φορείς χάραξης πολιτικής στον τομέα της εκπαίδευσης σε ένα κοινό προβληματισμό σχετικά με την ενδοσχολική βία.
Το πρόγραμμα αυτό βασίζεται σε μια προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω (bottom-up approach) για έναν διακρατικό προσδιορισμό των αιτιών που μπορούν να προκαλέσουν την ανάδυση και εδραίωση του φαινομένου του εκφοβισμού, όπως, επίσης, και για τον προσδιορισμό σε διεθνή βάση των πιο αποτελεσματικών στρατηγικών για την αντιμετώπισή του.
Το πρόγραμμα απευθύνεται σε διευθυντές σχολείων, σε εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας και επαγγελματικής εκπαίδευσης, σε γονείς μαθητών οι οποίοι ενεπλάκησαν σε περιστατικά εκφοβισμού, σε μαθητές της δευτεροβάθμιας και της επαγγελματικής εκπαίδευσης, σε εμπειρογνώμονες υποστήριξης και σε βασικούς φορείς χάραξης πολιτικής.

Β. Πακέτα Εργασίας του Προγράμματος
Οι δραστηριότητες του έργου οργανώνονται σε τέσσερα βασικά πακέτα εργασίας (Work Packages).

i)  Συλλογή πληροφοριών
Ο στόχος αυτού του πακέτου εργασίας είναι η καλύτερη κατανόηση του φαινομένου του εκφοβισμού και η διεξαγωγή εμπειρικής έρευνας, βασισμένης σε διακρατικό επίπεδο, με στόχο τον προσδιορισμό του τρόπου της κατανόησης του φαινομένου και τη στρατηγική αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του εκφοβισμού.
Αυτό το πακέτο εργασίας καταλήγει σε:

  • Ανασκόπηση των δημοσιεύσεων που πραγματεύονται το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και οι οποίες είναι διαθέσιμες στις συμμετέχουσες χώρες
  • Ανασκόπηση των πρωτοβουλιών για την πρόληψη του φαινομένου του εκφοβισμού.


ii) Μελέτες Περιπτώσεων
Ο στόχος αυτού του πακέτου εργασίας είναι η προώθηση μιας εκ των κάτω προς τα πάνω (bottom-up approach) προσέγγισης για την κατανόηση του φαινομένου του εκφοβισμού, μέσω μελετών περιπτώσεων, οι οποίες λαμβάνουν τη μορφή μικρών ερευνητικών έργων. Τα ερευνητικά αυτά έργα αποσκοπούν στην ανάλυση διαφόρων περιστατικών εκφοβισμού. Τα περιστατικά αναλύονται απ’ όλες τις πιθανές οπτικές των εμπλεκόμενων ατόμων (μαθητών, εκπαιδευτικών, διευθυντών σχολείων, γονέων και βασικών φορέων χάραξης πολιτικής).

iii) Διακρατική Συζήτηση
Ο στόχος αυτού του πακέτου εργασίας είναι η συμμετοχή των καθηγητών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα (δηλαδή εκείνων που ερωτήθηκαν για την ολοκλήρωση των μελετών περιπτώσεων) σε μια διακρατική συζήτηση, η οποία στοχεύει στην ενίσχυση μιας εμπειρίας ανταλλαγής γνώσεων σχετικών με την πρόληψη και την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού. Στη συζήτηση αυτή σχολιάζονται οι μελέτες περίπτωσης των άλλων χωρών.

iv) Ευρωπαϊκή στρατηγική για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού
Ο στόχος αυτού του πακέτου εργασίας είναι να χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες και οι απόψεις που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής για την καταπολέμηση του εκφοβισμού, η οποία θα δημοσιευθεί και θα αποτελεί το κύριο και απτό αποτέλεσμα του προγράμματος.
Αυτό το πακέτο εργασίας καταλήγει σε:

  • Εθνικές εκθέσεις όπου παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των δραστηριοτήτων που περιγράφονται παραπάνω και σε μια διακρατική έκθεση, η οποία διέπεται από μια συγκριτική λογική, επισημαίνοντας τις κύριες ομοιότητες και διαφορές στις διάφορες χώρες
  • Ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής στρατηγικής που πρέπει να εφαρμοστεί, προκειμένου να καταπολεμηθεί το φαινόμενο του εκφοβισμού. Η στρατηγική αυτή βασίζεται στις καλές πρακτικές που αναδύονται στις διάφορες χώρες.