Κεφάλαιο 6 - Παρουσίαση και ανάλυση των δράσεων και πρωτοβουλιών για την πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου σε μικρό, μέσο και μάκρο επίπεδο στην Ελλάδα και το εξωτερικό

Σκοπός

Η πρόληψη και η αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού έγκειται στην εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων, τόσο στο επίπεδο του σχολείου, όσο και σε άλλα επίπεδα. Σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι να παρουσιάσει τα προγράμματα, τις δράσεις και τις πρωτοβουλίες που εφαρμόζονται τόσο σε διάφορες χώρες του εξωτερικού, όσο και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Τα προγράμματα αυτά, σύμφωνα με έρευνες, έχουν αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικά, διότι υιοθετούν μια οικοσυστημική προσέγγιση για την πρόληψη και αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Αυτό σημαίνει ότι εφαρμόζονται παράλληλες δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα. Με τη μελέτη, λοιπόν, του κεφαλαίου αυτού και των διαφόρων δράσεων και πρωτοβουλιών, οι εκπαιδευόμενοι θα κατανοήσουν τη σημασία της οικοσυστημικής προσέγγισης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων. Επιπλέον, θα έλθουν σε επαφή με ορισμένες καλές πρακτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού.

Προσδοκώμενα Αποτελέσματα

Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη του κεφαλαίου αυτού, θα είστε σε θέση να:

  • Αποσαφηνίζετε την έννοια και τη σημασία της οικολογικής-οικοσυστημικής προσέγγισης φαινομένων ενδοσχολικής βίας και σχολικού εκφοβισμού
  • Ορίζετε τόσο την έννοια της πρόληψης φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού όσο και τους βασικούς παράγοντες που παίζουν ρόλο σε αυτήν
  • Διακρίνετε και αναλύετε τα βασικά επίπεδα στα οποία δρουν τα περισσότερα προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης της ενδοσχολικής βίας
  • Αναφέρετε και αναλύετε ορισμένα βασικά προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης που εφαρμόζονται σε χώρες του εξωτερικού
  • Αναφέρετε και αναλύετε βασικά ευρωπαϊκά προγράμματα, δράσεις και πρωτοβουλίες πρόληψης και αντιμετώπισης
  • Αναφέρετε και αναλύετε βασικές δράσεις και πρωτοβουλίες πρόληψης και αντιμετώπισης που εφαρμόζονται στην Ελλάδα
  • Προσδιορίζετε ορισμένες καλές πρακτικές για την πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού.

Έννοιες Κλειδιά

  • Οικοσυστημική προσέγγιση
  • Πρόληψη
  • Πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού
  • Επίπεδο δράσεων προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης
  • Ευρωπαϊκά προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης
  • Προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης στην Ελλάδα
  • Καλές Πρακτικές

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις

Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει επτά ενότητες. Στην πρώτη επιχειρείται η αποσαφήνιση της σημασίας της οικοσυστημικής προσέγγισης του φαινομένου της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού. Στη δεύτερη υποενότητα παρουσιάζεται η έννοια και η σημασία της πρόληψης τέτοιων φαινομένων. Στην τρίτη υποενότητα αναλύονται τα συνήθη επίπεδα στα οποία παρεμβαίνουν και δρουν τα διάφορα προγράμματα πρόληψης και αντιμετώπισης. Τα προγράμματα, οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες που εφαρμόζονται στο εξωτερικό, στην Ευρώπη και στην Ελλάδα αναλύονται, αντίστοιχα, στην τέταρτη, στην πέμπτη και στην έκτη υποενότητα. Τέλος, στην έβδομη υποενότητα παρουσιάζονται ορισμένες καλές πρακτικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν για την πρόληψη και την αντιμετώπιση φαινομένων ενδοσχολικής βίας.


29. 6.6.1 Δίκτυο Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού

6.6.1 Δίκτυο Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού



Το λογότυπο της Πράξης 


Με δεδομένο ότι τα φαινόμενα της σχολικής βίας και του εκφοβισμού μπορούν να απειλήσουν τη σωματική και τη συναισθηματική ασφάλεια των μαθητών στο σχολείο και να αποτελέσουν αιτία εμφάνισης προβλημάτων τόσο στη μάθηση όσο και στη γενικότερη συμπεριφορά τους, το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων υλοποιεί τις πράξεις «Ανάπτυξη και Λειτουργία Δικτύου Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού», στον Άξονα Προτεραιότητας 1, 2 και 3., μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος (Ε.Π.) «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση», του ΕΣΠΑ 2007-2013, με κωδικούς ΟΠΣ 448089/448091/448093 για τα σχολικά έτη 2013-2014 και 2014-2015, στο γενικότερο πλαίσιο των πρωτοβουλιών στου Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ. για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού (ΣΒΕ). Σκοπός των Πράξεων είναι η πρόληψη του φαινομένου της σχολικής βίας και η πρόνοια για την ασφάλεια των μελών της σχολικής κοινότητας μέσω προώθησης εξειδικευμένων δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και επιμόρφωσης στελεχών εκπαίδευσης και εκπαιδευτικών.

Α. Δράσεις
Οι δράσεις που υλοποιούνται είναι οι εξής:
1. Ανάπτυξη και λειτουργία δικτύου ενημέρωσης, επιμόρφωσης, πρόληψης και αντιμετώπισης των φαινομένων σχολικής βίας και εκφοβισμού.
Δημιουργείται μόνιμο δίκτυο ενημέρωσης, επιμόρφωσης, πρόληψης και αντιμετώπισης των φαινομένων σχολικής βίας και εκφοβισμού, σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο:


  • Υ.ΠΟ.ΠΑΙ.Θ.:

✔ Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή (ΚΕΕ)
✔ Ομάδα Διαχείρισης Έργου (ΟΔΕ)


  • Περιφέρειες:

✔Επιτροπή Συντονιστών Δράσεων Πρόληψης (Ε.ΣΥ.Δ.Π.)
✔Περιφερειακές Ομάδες Δράσεων Πρόληψης (ΠΟΔΠ)
✔Σχολικές Μονάδες
✔Ομάδες Δράσεων Πρόληψης (ΟΔΠ)


Στην εικόνα που ακολουθεί μπορούμε να δούμε το θεσμικό πλαίσιο της Ανάπτυξης και λειτουργίας Δικτύου Ενημέρωσης, Επιμόρφωσης και Πρόληψης Σχολικής Βίας.


Πηγή: http://stop-bullying.sch.gr/thesmiko-plaisio


2. Η περιοδική εκτίμηση του φαινομένου σχολικής βίας και εκφοβισμού σε επίπεδο Σχολικής Μονάδας

Μέσω της Ομάδας Δράσεων Πρόληψης των σχολικών μονάδων θα γίνεται συστηματική διεξαγωγή εκτιμήσεων σε επίπεδο σχολικής μονάδας για τον καθορισμό της συχνότητας του φαινόμενου της σχολικής βίας, του τρόπου και του τόπου εμφάνισής του, του τρόπου αλληλεπίδρασης των μαθητών και των ενηλίκων (εκπαιδευτικοί, γονείς) και την αποτίμηση των αποτελεσμάτων του.

3. Ενημέρωση – επιμόρφωση εκπαιδευτικών στη διάγνωση, πρόληψη και αντιμετώπιση των φαινομένων της σχολικής βίας

Η Δράση περιλαμβάνει:

  • εξ αποστάσεως και δια ζώσης εκπαίδευση για τις ΕΣΥΔΠ, ΠΟΔΠ και τις ΟΔΠ
  • ανάπτυξη ψηφιακού και έντυπου εκπαιδευτικού υλικού και σύνταξη προγραμμάτων επιμόρφωσης
  • ανάπτυξη εφαρμογών (πλατφόρμας και ενημερωτικής πύλης) για την υλοποίηση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, τη δημοσιοποίηση επιμορφωτικού υλικού, καλών πρακτικών, στατιστικών στοιχείων κ.λπ.


4. Δράσεις ευαισθητοποίησης - ενημέρωσης – επιμόρφωσης της εκπαιδευτικής κοινότητας (εκπαιδευτικών, μαθητών και γονέων)

Η παρούσα Δράση αποτελείται από:

  • (Πρόδρομες) Δράσεις ευαισθητοποίησης – ενημέρωσης, πριν την υλοποίηση της επιμόρφωσης στο πλαίσιο της Δράσης 3.
    Κατά το χρονικό διάστημά από την έναρξη υλοποίησης της Πράξης και πριν την ολοκλήρωση της επιμόρφωσης που θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο της δράσης 3, θα υλοποιηθούν πρόδρομες δράσης ευαισθητοποίησης – ενημέρωσης της εκπαιδευτικής κοινότητας σε θέματα ΣΒΕ, με πρωτοβουλία και μετά από σχετική εισήγηση της ΚΕΕ.

  • Δράσεις ευαισθητοποίησης – ενημέρωσης μετά την υλοποίηση της επιμόρφωσης στο πλαίσιο της Δράσης 3.
    Μετά το πέρας της επιμόρφωσης, τα μέλη των ΕΣΥΔΠ, των ΠΟΔΠ και των ΟΔΠ θα λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές και φορείς ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης και επιμόρφωσης της ευρύτερης εκπαιδευτικής κοινότητας (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς), μέσω αντίστοιχων δράσεων όπως:

✔ Δράσεις ενημέρωσης και επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών από τις ΟΔΠ
✔ Οργάνωση δραστηριοτήτων από τους εμπλεκόμενους στο δίκτυο (Ομάδες Δράσεων Πρόληψης σε επίπεδο Περιφέρειας, Σχολικών Μονάδων, δίκτυο συνεργαζόμενων φορέων), όπως ομιλίες, διαλέξεις, προβολή ταινιών, επικοινωνία με τους γονείς και τους τοπικούς φορείς.


5. Δράσεις προβολής και δημοσιότητας

Η Δράση αυτή αφορά σε ενέργειες προβολής και δημοσιότητας για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του στοχευόμενου κοινού, καθώς και για τη διάχυση των αποτελεσμάτων του έργου σε Εθνικό και Ευρωπαϊκό επίπεδο. Στόχος είναι η πληροφόρηση της εκπαιδευτικής κοινότητας για τις παρεμβάσεις που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο της Πράξης προς την κατεύθυνση της διάγνωσης και πρόληψης της σχολικής βίας και εκφοβισμού στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, καθώς και η ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών της Α/βαθμιας και Β/βαθμιας Εκπαίδευσης, των μαθητών, των γονέων και του κοινωνικού συνόλου γενικότερα, για τις δομές/δίκτυα που θα αναπτυχθούν.
Ενδεικτικές ενέργειες προς επίτευξη του σκοπού αυτού είναι:
  • Διοργάνωση ενημερωτικής ημερίδας
  • Δημιουργία τηλεοπτικού σποτ για μετάδοση ως κοινωνικό μήνυμα
  • Παραγωγή έντυπου υλικού (αφίσες κ.λπ.) ενημέρωσης/ευαισθητοποίησης
  • Ανακοινώσεις στον Τύπο ή/και σε δικτυακούς τόπους υψηλής επισκεψιμότητας ή/και σχετικών με το φυσικό αντικείμενο του έργου
  • Διοργάνωση απολογιστικού συνεδρίου αποτίμησης αποτελεσμάτων της Πράξης.

Η αφίσα για την Ανάπτυξη και Λειτουργία του Δικτύου


6. Αξιολόγηση της Πράξης
Η δράση αφορά στην ανάπτυξη μεθοδολογίας για την εξωτερική αξιολόγηση της εκτέλεσης του προγράμματος και την ενδιάμεση και τελική εφαρμογή.



Β. Η Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή (ΚΕΕ)

Το Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» και του άξονα προτεραιότητας «Αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης και προώθηση της κοινωνικής ενσωμάτωσης», συγκρότησε την Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή (Κ.Ε.Ε.), με στόχο την επιστημονική υποστήριξη της Πράξης «Ανάπτυξη και Λειτουργία Δικτύου Πρόληψης και Αντιμετώπισης των Φαινομένων της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού».
Η επιτροπή έχει συσταθεί με την υπ. αριθμ. πρωτ. 10736/24-9-2013 Υπουργική απόφαση (ΦΕΚ 550/τ.Γ’/7-11-2013).

Αρμοδιότητες της Επιτροπής:

Η Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή:

  • Υποστηρίζει επιστημονικά, όπου απαιτείται, τον Φορέα Υλοποίησης (ΕΥΕ/ΕΔ) και τους Φορείς Πρότασης, Λειτουργίας και υλοποίησης της Πράξης
  • Εισηγείται τη μεθοδολογία και το περιεχόμενο των πρόδρομων δράσεων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης της εκπαιδευτικής κοινότητας σε θέματα Σχολικής Βίας
  • Εισηγείται τα κριτήρια επιλογής/ορισμού των μελών των ΕΣΥΔΠ, των ΠΟΔΠ (Περιφερειακών Ομάδων Δράσεων Πρόληψης, δηλ. Σχολικοί Σύμβουλοι, στελέχη εκπαίδευσης) και ΟΔΠ
  • Εισηγείται τις Τεχνικές Προδιαγραφές των διαγωνισμών (π.χ. κριτήρια επιλογής Αναδόχου, κοστολόγηση παραδοτέων, αναλυτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης κ.λπ.) στους οποίους θα προβεί η ΕΥΕ/ΕΔ κατά τη διάρκεια υλοποίησης του Έργου
  • Εισηγείται τις τεχνικές προδιαγραφές για την εκπόνηση του ψηφιακού και έντυπου επιμορφωτικού - εκπαιδευτικού - ενημερωτικού υλικού για εκπαιδευτικούς μαθητές γονείς κ.λπ.
  • Εισηγείται τη μεθοδολογία και τα εργαλεία έρευνας για την συστηματική διεξαγωγή εκτιμήσεων σε επίπεδο σχολικής μονάδας για τον καθορισμό της συχνότητας του φαινόμενου της σχολικής βίας, του τρόπου και του τόπου εμφάνισής του, του τρόπου αλληλεπίδρασης των μαθητών και των ενηλίκων (εκπαιδευτικοί, γονείς) και την αποτίμηση των αποτελεσμάτων του
  • Εισηγείται για τη σύνταξη του Οδηγού Υλοποίησης και Εφαρμογής Φυσικού Αντικειμένου και Διαχείρισης Οικονομικού Αντικειμένου της Πράξης, εφόσον απαιτείται, και τυχόν τροποποιήσεις αυτού
  • Παρακολουθεί και εισηγείται τροποποιήσεις σε χρονοδιαγράμματα, μεθοδολογία, αξιοποίηση ανθρώπινων και υλικών υποδομών άλλων έργων κ.ά., όπου αυτό απαιτηθεί σε συνεργασία με την Αναθέτουσα Αρχή
  • Εισηγείται τη μετακίνηση των μελών της για την επιστημονική υποστήριξη της Πράξης, εφόσον απαιτηθεί, ενώ παράλληλα υποστηρίζει επιστημονικά την προετοιμασία και διοργάνωση των ημερίδων και του Συνεδρίου
  • Υποστηρίζει επιστημονικά τις Επιτροπές Παραλαβής της παρούσας Πράξης
  • Εισηγείται τα αναγκαία προσόντα των ατόμων που θα μετέχουν στις επιτροπές αξιολόγησης, ενστάσεων και παραλαβής, όπου αυτό απαιτηθεί
  • Παρακολουθεί την πορεία υλοποίησης της Πράξης και εισηγείται – σε επιστημονικό επίπεδο - προτάσεις για την ορθή υλοποίησή της, συνολικά, καθώς και για ενδεχόμενο απαιτούμενο επανασχεδιασμό της.


Ενδεικτικά παραδοτέα της ΚΕΕ:


  • Πρακτικά συνεδριάσεων
  • Πρακτικά συναντήσεων και συνεργασίας με τους φορείς πρότασης, λειτουργίας και υλοποίησης της Πράξης
  • Τόμος συλλογικών πρακτικών ημερίδων και συνεδρίου
  • Εισηγήσεις σχετικά με προδιαγραφές/κριτήρια
  • Εκθέσεις παρακολούθησης
  • Ειδικές επιστημονικές εκθέσεις
  • Απολογιστικές Εκθέσεις Πρόδρομων Δράσεων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης της εκπαιδευτικής κοινότητας σε θέματα Σχολικής Βίας.



Για αναλυτικότερες πληροφορίες, μπορείτε να επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: http://stop-bullying.sch.gr