Κεφάλαιο 7 - Οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου: κριτική προσέγγιση και κριτήρια για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση
Οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου: κριτική προσέγγιση και κριτήρια για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση
Σκοπός
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού (Bullying) αποτελεί μέρος της σχολικής πραγματικότητας, προκαλώντας σημαντικές ψυχοκοινωνικές συνέπειες, ενώ, παράλληλα με την εξέλιξη της τεχνολογίας, λαμβάνει και νέες διαστάσεις, το επονομαζόμενο Cyber Bullying. Ως εκ τούτου, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση σχετικά με το φαινόμενο χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής και η κινητοποίηση για την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι διεθνής (Γαλανάκη, 2010). Σκοπός του κεφαλαίου είναι η παρουσίαση του σχεδιασμού εκστρατειών ευαισθητοποίησης που έχουν λάβει χώρα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για την αντιμετώπιση και την πρόληψη του φαινομένου και η ανάλυση της προσέγγισης και των κριτηρίων σχεδιασμού και υλοποίησής τους.
Προσδοκώμενα Αποτελέσματα
Όταν θα έχετε ολοκληρώσει τη μελέτη του κεφαλαίου αυτού, θα είστε σε θέση να:
- Γνωρίζετε εκστρατείες για την πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού που έχουν πραγματοποιηθεί στο παρελθόν, καθώς και εκστρατείες που βρίσκονται σε εξέλιξη
- Επιλέγετε την κατάλληλη προσέγγιση και κριτήρια ανάλογα με τους επιμέρους στόχους της εκστρατείας
- Θέτετε στόχους για μια τέτοια εκστρατεία
- Κατανοείτε τα στάδια της υλοποίησης
- Αξιολογείτε τα επιτυχημένα προγράμματα.
Έννοιες Κλειδιά
- Ευρωπαϊκές εκστρατείες
- Στρατηγικός σχεδιασμός εκστρατειών
- Πρόληψη σχολικής βίας
- Διαχείριση σχολικού εκφοβισμού
- Στάδια δράσης
Εισαγωγικές Παρατηρήσεις
Οι εκστρατείες ευαισθητοποίησης για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού
4. 7.4 Πρόγραμμα Παρέμβασης για Παιδιά του Γυμνασίου «ΚΑΤΑ- νοώντας τον σχολικό εκφοβισμό»: Πρόγραμμα Πρόληψης και Αντιμετώπισης του Σχολικού Εκφοβισμού στα Γυμνάσια βασισμένο στη Θεωρία της Εν-νόησης (Mentalization) .[5]
Το πρόγραμμα πρόληψης και αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού «ΚΑΤΑ-νοώντας το Σχολικό Εκφοβισμό» υλοποιείται σε Γυμνάσια και βασίζεται στη Θεωρία της Εν-Νόησης (Mentalization). Το πρόγραμμα εστιάζει στη δημιουργία πλαισίου στο οποίο συμμετέχουν σχολεία τα οποία επιθυμούν να καταρτιστούν στην αποτελεσματική αντιμετώπιση κρουσμάτων σχολικού εκφοβισμού μέσα από την επιμόρφωση και την υποστήριξη του εκπαιδευτικού προσωπικού.
Στόχοι Προγράμματος
- Να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί ο εκφοβισμός που εκδηλώνεται στα Γυμνάσια
- Να αυξηθεί η γνώση σχετικά με τον σχολικό εκφοβισμό (ορισμός, μορφές, επιπτώσεις κ.λπ.)
- Να ευαισθητοποιηθούν οι μαθητές και οι γονείς στην αναγνώριση και στην αντιμετώπιση περιστατικών εκφοβισμού και στην ανάπτυξη συγκεκριμένων πολιτικών στα σχολεία που μετέχουν στο πρόγραμμα παρέμβασης
- Να βελτιωθούν οι διαπροσωπικές σχέσεις εντός και εκτός του σχολικού περιβάλλοντος
- Να προωθηθεί η αυτογνωσία και να αναπτυχθεί η ενσυναίσθηση
- Να δημιουργηθεί θετικό ψυχοσυναισθηματικό κλίμα στην τάξη, ώστε να διευκολύνεται η έκφραση συναισθημάτων και να αναπτύσσεται εμπιστοσύνη και ασφάλεια μεταξύ των μελών της ομάδας.
- Να ερευνηθεί το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού στα Γυμνάσια και να εκτιμηθούν οι ανάγκες που υπάρχουν στα σχολεία
- Να εκπαιδευτούν οι εκπαιδευτικοί, ώστε να εφαρμόζουν δραστηριότητες πρόληψης και αντιμετώπισης
- Να αξιολογηθεί ο βαθμός αποτελεσματικότητας του προγράμματος και να δημοσιοποιηθούν τα αποτελέσματα.
Δράσεις
Για να επιτευχθούν οι στόχοι του προγράμματος, θα πραγματοποιηθούν δραστηριότητες που αφορούν:
- στους μαθητές
- στους εκπαιδευτικούς
- στους γονείς
- στη σχολική κοινότητα κάθε σχολείου που θα λάβει μέρος
Μεθοδολογία
Το πρόγραμμα έχει βασιστεί στη θεωρία της Εν-νόησης, η οποία απαρτίζεται από πολλές διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις της ψυχολογικής σκέψης. Η θεωρία της Εν-νόησης διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην ανθρώπινη επικοινωνία και είναι βοηθητική, για να κατανοηθούν καλύτερα οι ανθρώπινες σχέσεις.
- Στο πρόγραμμα ακολουθήθηκε η τριαδική προσέγγιση για την κατανόηση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού: το παιδί που εκφοβίζει, το παιδί που εκφοβίζεται και οι παρατηρητές. Το παιδί, το σχολικό πλαίσιο, η οικογένεια και η κοινότητα τίθενται στο επίκεντρο της παρέμβασης. Για τον λόγο αυτόν, επιδίωξη του προγράμματος αποτελεί η συνεργασία και με τους γονείς των παιδιών που θα παρακολουθήσουν το πρόγραμμα
- Η μονάδα υλοποίησης των δραστηριοτήτων είναι η σχολική τάξη, στην οποία ο εκπαιδευτικός αναλαμβάνει τον ρόλο του συντονιστή των δραστηριοτήτων των εργαστηρίων. Τα εργαστήρια πραγματοποιούνται με βάση ένα εγχειρίδιο εκπαιδευτικών, το οποίο προβλέπει μια σειρά 14 εργαστηρίων.
Υλοποίηση
Η υλοποίηση του προγράμματος στο σχολικό πλαίσιο περιλαμβάνει:
- Διεξαγωγή έρευνας: Για να αξιολογηθεί το πρόγραμμα, συμπληρώθηκαν ερωτηματολόγια σε όλες τις φάσεις της παρέμβασης: πριν από την επιμόρφωση, μετά το τέλος της παρέμβασης και μετά την εφαρμογή κάθε δραστηριότητας στην τάξη, σε γονείς, εκπαιδευτικούς και μαθητές.
- Επιμόρφωση: Πραγματοποιήθηκε συμμετοχή σε επιμόρφωση δώδεκα ωρών από την Επιστημονική Ομάδα του Προγράμματος της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
- Εποπτεία εκπαιδευτικών: Πραγματοποιήθηκε εβδομαδιαία τακτική συμμετοχή, παράλληλα με την εφαρμογή των δραστηριοτήτων, σε δομημένες υποστηρικτικές συναντήσεις με την Επιστημονική Ομάδα της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
- Εγχειρίδιο δραστηριοτήτων: Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους εφαρμόστηκαν βιωματικές δραστηριότητες με τους μαθητές στην τάξη. Παρεχόταν φάκελος με έντυπο υλικό και το εγχειρίδιο δραστηριοτήτων του προγράμματος.
- Ψυχο-εκπαίδευση γονέων: Πραγματοποιήθηκε ενημερωτική ομιλία για τους γονείς των μαθητών από την επιστημονική ομάδα της Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
- Πιστοποίηση: Δόθηκε πιστοποιητικό παρακολούθησης στους εκπαιδευτικούς, το οποίο αναγνωρίζεται από την Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
Οφέλη
Οφέλη από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα είναι:
1. Να ευαισθητοποιηθεί η σχολική κοινότητα σε θέματα που αφορούν στον σχολικό εκφοβισμό
2. Να αυξηθεί η γνώση των εκπαιδευτικών σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού
3. Να αυξηθεί η γνώση των εκπαιδευτικών σχετικά με δράσεις πρόληψης και αντιμετώπισης του εκφοβισμού
4. Να αναπτυχθούν οι δεξιότητες επικοινωνίας και συντονισμού της ομάδας της τάξης
5. Να αναπτυχθούν διαπροσωπικές δεξιότητες και να βελτιωθούν μέσα από την ανάπτυξη της εν-νόησης σε επίπεδο ατομικό και ομαδικό
6. Οι μετέχοντες να εκπαιδευτούν και να στηριχτούν από επαγγελματίες ψυχικής υγείας κατά τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος.
Συμμετέχοντες
Το πρόγραμμα εφαρμόστηκε σε πιλοτική φάση τη σχολική χρονιά 2012-2013 σε δύο Γυμνάσια της Αττικής: στο 2ο Γυμνάσιο Χαλανδρίου και στη Σχολή Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου. Το σχολικό έτος 2013-2014 το πρόγραμμα εφαρμόστηκε σε 10 Γυμνάσια της Αττικής.
Περίπου 80 εκπαιδευτικοί και 1.500 μαθητές είχαν συμμετοχή στο συγκεκριμένο πρόγραμμα παρέμβασης
Επιλέχθηκε αριθμός σχολείων, μαθητών και εκπαιδευτικών ως ομάδα ελέγχου, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη αξιολόγηση του προγράμματος.
[5] http://epsype-mbt.blogspot.gr