Κεφάλαιο 8 - Κριτήρια επιλογής, αποτίμηση και αξιολόγηση «καλών πρακτικών» από την Ελλάδα και το εξωτερικό
Απαιτήσεις ολοκλήρωσης
Κριτήρια επιλογής, αποτίμηση και αξιολόγηση «καλών πρακτικών» από την Ελλάδα και το εξωτερικό
Σκοπός
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις και γίνονται προσπάθειες για την αντιμετώπισή του σε παγκόσμιο επίπεδο (Burke & Herbert, 1996• Heller, 1996• Cowie and Sharp, 1996•Clarke and Kiselica, 1997• Elsea and Smith, 1998• Fuller, 1998). Οι πρακτικές που προτείνονται προς εφαρμογή πρέπει να τυγχάνουν προσεκτικής εξέτασης, να αποφεύγουν τον στιγματισμό των παιδιών και να εγκαθιδρύουν ψυχοπαιδαγωγικές σχέσεις, ώστε να αποτελέσουν επιτυχημένα μοντέλα για την πρωτογενή και δευτερογενή πρόληψη του φαινομένου και για την αντιμετώπιση των κρουσμάτων που έχουν ήδη παρατηρηθεί. Σκοπός του κεφαλαίου είναι η παρουσίαση καλών πρακτικών που εφαρμόζονται στα σχολεία και έχουν λάβει χώρα στην Ελλάδα και το εξωτερικό για την αντιμετώπιση και την πρόληψη του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού, καθώς και η επεξήγηση των κριτηρίων για τον σχεδιασμό και την υλοποίησή τους και η αποτίμηση της αποτελεσματικότητάς τους.
Προσδοκώμενα Αποτελέσματα
- Να γνωρίζετε πρακτικές που στοχεύουν στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού και είτε έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία στην Ελλάδα και το εξωτερικό στο παρελθόν είτε βρίσκονται σε εξέλιξη
- Να γνωρίζετε τις προϋποθέσεις και τα στάδια υλοποίησης των πρακτικών
- Να αναγνωρίζετε τους ρόλους των εμπλεκόμενων μαθητών, εκπαιδευτικών, σχολείου και άλλων φορέων
- Να αξιολογείτε την επιτυχημένη εφαρμογή των σχετικών πρακτικών.
Έννοιες Κλειδιά
- Σχολικός εκφοβισμός
- Πρόληψη και αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού
- Καλές πρακτικές στην τάξη
- Συμπεριφορά μαθητών
- Αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών
- Συνεργασία σχολείου
Εισαγωγικές Παρατηρήσεις
1. Κριτήρια επιλογής, αποτίμηση και αξιολόγηση «καλών πρακτικών» από την Ελλάδα και το εξωτερικό
1.1. 8.1 Εισαγωγή
Οι καλές πρακτικές που μπορούν να εφαρμοστούν στο σχολείο για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού δε στοχεύουν στην απλή παροχή γνώσεων στους μαθητές σχετικά με το φαινόμενο. Στοχεύοντας στην ψυχοκοινωνική υγεία των μαθητών (Tsiantis, 2008a, 2008b), οι πρακτικές αυτές συνδυάζουν στοιχεία βιωματικής και συνεργατικής μάθησης, ώστε να βελτιώσουν την αυτοπεποίθηση των μαθητών και τις δεξιότητες που αφορούν στην αλληλεπίδραση, στη διαπραγμάτευση και στην υπεράσπιση ορίων. Οι εν λόγω πρακτικές χρησιμοποιούν στοιχεία της συνεργατικής μάθησης, όπως η ενθάρρυνση και η ενσυναίσθηση, σε ένα κλίμα που προάγει την αποδοχή και την αλληλεγγύη. Η ισότιμη συμμετοχή εκπαιδευτικού και μαθητών είναι σημαντική, με τον ρόλο του εκπαιδευτικού ως συντονιστή, διαμεσολαβητή και υποστηρικτή (Burke & Herbert, 1996• Clarke & Kiselica, 1997• Cowie & Sharp, 1996• Elsea & Smith, 1998• O’Moore, 1997• Rodkin & Hodges, 2003). Ο εκπαιδευτικός καλείται να παρακολουθήσει τη διαδικασία, παρατηρώντας την ομάδα και παρεμβαίνοντας όταν χρειάζεται να υποστηρίξει τους μαθητές.
Βασικές προϋποθέσεις:
- Ψυχοπαιδαγωγική προσέγγιση
- Λειτουργία της τάξης σαν ομάδα
- Αλληλεπίδραση μαθητών
- Διαχείριση προβλημάτων
- Διαπραγμάτευση μεταξύ των μελών
Στάδια υλοποίησης:
- Πρόταση θέματος
- Ανταλλαγή απόψεων σχετικά με το θέμα
- Σχεδιασμός πλαισίου δράσης
- Εφαρμογή δραστηριοτήτων
- Αξιολόγηση της πρακτικής
Μέσα υλοποίησης:
- Ενεργητική ακρόαση
- Διάλογος
- Ελεύθερη συμμετοχή
Αρχές εφαρμογής:
- Αναλυτική περιγραφή των πρακτικών πριν από την εφαρμογή τους
- Ελαστικότητα των πρακτικών, ώστε να προσαρμόζονται σε διάφορες περιστάσεις
- Ανοιχτές συζητήσεις μεταξύ των μαθητών και παροχή ανατροφοδότησης
- Σεβασμός στην εποικοδομητική ανατροφοδότηση
- Έκφραση σεβασμού, ενσυναίσθησης και αμεσότητας από τους εκπαιδευτικούς
- Διευκόλυνση από τους εκπαιδευτικούς, ώστε οι μαθητές να συμμετέχουν
- Οι πρακτικές εφαρμόζονται με ενθαρρυντικό και όχι εξαναγκαστικό τρόπο
- Η ενθάρρυνση βασίζεται στην προτροπή, στις κατάλληλες ερωτήσεις και στη διαπραγμάτευση
- Οι πρακτικές πρέπει να δημιουργούν ευχάριστο και ενθαρρυντικό κλίμα και να κινούν το ενδιαφέρον
- Οι δραστηριότητες που περιλαμβάνονται είναι βιωματικές και πλούσιες σε αλληλεπίδραση
- Η συμμετοχή των μαθητών στηρίζεται και διευκολύνεται, αλλά βασίζεται στον δικό τους ρυθμό
- Δίνεται έμφαση στις ικανότητες των μαθητών, με σκοπό την αύξηση της αυτοεκτίμησής τους
- Ο εκπαιδευτικός είναι πρόθυμος να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες των μαθητών
- Οι πρακτικές βασίζονται στην επίλυση προβλημάτων
- Οι μαθητές ενθαρρύνονται να παρακολουθούν και να συμμετέχουν
- Οι μαθητές παροτρύνονται να σκεφτούν όλες τις δυνατές λύσεις για τα προβλήματα
- Οι μαθητές ενθαρρύνονται να εφαρμόζουν τις ικανότητές τους, δεχόμενοι θετική ανατροφοδότηση, ώστε να μπορέσουν να αναπτυχθούν θετικά.