Digital skills for adults - Course 1- Montenegro

Upotreba interneta, računara, mobilnih telefona, pametnih telefona i drugih elektronskih uređaja porasla je tokom poslednjih decenija u svim dijelovima svijeta, budući da je internet sastavni dio savremenog društva i pruža brz i lak način za komunikaciju, socijalizaciju i obrazovanje. 

Sve veća količina vremena koje provodimo ispred ekrana čini način na koji upravljamo digitalnim medijima ključnom varijablom za naš kvalitet života. (Gui, Fasoli & Carradine, 2017). Digitalno učešće i vjrštine mogu da poboljšaju društveni  život ljudi, ali takođe, mogu da nas izlože rizicima (OECD, 2019), kao što su maltretiranje na Internetu i onlajn manipulacija. 

 Povećana i stalna upotreba gedžeta utiče na naše mentalno i fizičko zdravlje, utičući na naše blagostanje. Ovo se zove „digitalno blagostanje“: fizičko i psihičko blagostanje u svijetu digitalne tehnologije. Bezbjednost očiju, sindrom repetitivnog stresa i zdrava ergonomska praksa su pitanja koja se moraju riješiti u novom tehnološkom svijetu. 

 Osim fizičkih problema, postoje psihološki problemi koji postaju sve prisutniji, kao što je zavisnost od interneta.

Povrede u vezi sa držanjem tijela usled upotrebe računara 

Bol u leđima i vratu, glavobolja i bol u ramenima i rukama su uobičajene povrede povezane sa računarom. Takvi problemi sa mišićima i zglobovima mogu biti uzrokovani ili pogoršani lošim dizajnom radnog okruženja (stola), lošim držanjem i dugotrajnim sjedenjem.  

Iako sjedenje zahtjeva manje mišićnog napora nego stajanje, ono i dalje izaziva fizički zamor (umor) i potrebno je da dijelove tijela držite mirnim tokom dužeg vremenskog perioda. Ovo smanjuje cirkulaciju krvi u mišićima, kostima, tetivama i ligamentima, što ponekad dovodi do ukočenosti i bola. Ako radno okruženje  nije pravilno postavljeno, ovaj položaj može dodatno opteretiti vaše mišiće i zglobove.

Spriječavanje povreda mišića i zglobova povezanih sa računarom

Savjeti za izbjegavanje problema sa mišićima i zglobovima uključuju:

● Sjedite za podesivi sto posebno dizajniran za korišćenje računara.

● Monitor računara (ekran) neka bude u visini očiju ili malo niže. 

● Neka tastatura bude na visini koja omogućava da se laktovi udobno oslone sa strane. Vaše podlaktice treba da budu otprilike paralelne sa podom i u ravni sa tastaturom.  

 ● Podesite stolicu tako da vam stopala budu ravno na podu ili koristite podnožje.

● Koristite ergonomsku stolicu, specijalno dizajniranu da pomogne vašoj kičmi da zadrži prirodnu krivinu kičme dok sjedite. 

● Koristite ergonomsku tastaturu tako da vam ruke i zglobovi budu u prirodnijem položaju.

● Pravite česte kratke pauze i idite u šetnju ili radite vežbe istezanja za svojim stolom. Ustanite često od stola.

Povrede šake ili ruke uslijed prekomjerne upotrebe računara 

Mišići i tetive mogu postati bolni pri ponavljajućim pokretima i tokom nezgodnog položaja ruke. Ovo je poznato kao „povreda prekomjerne upotrebe” i obično se javlja u laktu, ručnom zglobu ili šaci korisnika računara. Simptomi ovih povreda od prekomerne upotrebe uključuju bol, otok, ukočenost zglobova, slabost i utrnulost. Jedana od najčešćih povreda  je sindrom karpalnog tunela.        

 Sprječavanje povreda uslijed prekomjerne upotrebe računara

Savjeti za izbjegavanje povreda šake ili ruke od prekomjerne upotrebe uključuju:

● Neka vaš miš bude na istoj visini kao i tastatura koja je pravilno postavljena. 

● Postavite miš što bliže bočnoj strani tastature. 

● Koristite cijelu ruku, a ne samo zglob, kada koristite miš. 

● Kucajte lagano i nježno. 

● Pomješajte svoje zadatke da biste izbjegli duge, neprekidne dijelove korišćenja računara. 

● Uklonite ruke sa tastature kada ne kucate aktivno da biste se opustili.

Naprezanje očiju prilikom upotrebe računara

Fokusiranje očiju na istu tačku udaljenosti tokom dužeg vremenskog perioda izaziva zamor. Ljudsko oko je stvoreno tako da više voli da gleda predmete udaljene više od šest metara, tako da svaki rad koji se izvodi izbliza postavlja dodatne napore za vaše očne mišiće. 

Osvetljeni ekran računara takođe može izazvati zamor očiju. Iako nema dokaza da zamor očiju šteti vašem vidu, korisnici računara mogu dobiti simptome kao što su zamagljen vid, privremena nemogućnost fokusiranja na udaljene predmete i glavobolje.  

Spriječavanje naprezanja očiju uslijed korišćenja računara 

Savjeti za izbegavanje naprezanja očiju uključuju:

 ● Poostarajte se da vaš glavni izvor svetlosti (kao što je prozor) ne sija u vaše lice ili direktno na ekran računara.

 ● Lagano nagnite ekran da biste izbjegli refleksiju ili odsjaj.

 ● Uvjerite se da ekran nije previse blizu vašem licu.

 ● Postavite ekran tako da bude u nivu očiju ili malo niže. 

 ● Smanjite kontrast i osvetljenost ekrana podešavanjem kontrola. 

 ● Često skrenite pogled sa ekrana i fokusirajte se na udaljene objekte. 

 ● Idite na redovne preglede očiju da biste proverili da li zamućenje vida, glavobolja i drugi povezani problemi nisu prouzrokovani nekim  osnovnim poremećajima. 

 ● Pokušajte da koristite naočare koje filtriraju plavo svetlo koje se projektuje sa ekrana.

Opasnosti od korišćenja mobilnog telefona tokom vožnje 

Nekoliko studija ukazuju na štetne poslijedice ometanja vozača a koje su povezane sa upotrebom mobilnog telefona tokom vožnje, bilo da se drži u ruci ili bez ruku. Nova dostupnost informacija o vizuelnom prikazu na mobilnim telefonima, nove usluge koje nude širok dijapazon pristupa internetu i sve veća mogućnost da se automobil koristi kao mobilna kancelarija vjerovatno će dodatno povećati izazove bezbednosti na putu   prilikom upotrebe mobilnog telefona tokom vožnje. Korišćenje mobilnog telefona tokom vožnje  povećava za tri do četiri procenta vjerovatnoću da budete umješani u nesreću koja može dovesti do oštećenja imovine ili do ozbiljnih povreda

Savjeti o korišćenju mobilnog telefona tokom vožnje 

● Isključite mobilni telefon kada uđete u vozilo i ponovo ga uključite kada završite sa vožnjom. Ostavite mobilni telefon van domašaja tokom vožnje – čak i u prtljažniku, kako bi mogli da izbegnete iskušenje. Ako ne možete da isključite telefon, stavite ga na režim vibracije ili nečujni režim.

 ● Nemojte slati niti čitati tekstove ili e-poruke.

 ● Ne pokušavajte da upućujete pozive ili provjeravate/šaljete e-poštu dok ste zaustavljeni na semaforu jer se većina sudara dešava na raskrsnicama. Moramo biti na oprezu kako bismo mogli da odgovorimo na aktivnosti drugih vozača. 

● Objasnite svojim pozivaocima na govornoj pošti da ste vozač bez mobilnog telefona i da niste dostupni za upućivanje poziva tokom vožnje. Recite im da ćete im uzvratiti poziv kada to budete mogli  da uradite na bezbjedan način.

● Započnite sve pozive tako što ćete pitati da li neko vozi. Ako je tako, zamolite ih da prekinu vezu i pozovu  vas ponovo kada budu na bezbjednoj lokaciji.

 ● Ako provodite mnogo vremena na putu, organizujte svoju rutu i ​​raspored na način kako biste mogli da telefonirate sa parkinga jedne lokacije prije nego što odete do sledeće. 

● Odredite redovno vrijeme kada vas pozivaoci mogu kontaktirati i kada ćete uzvratiti pozive. 

● Dozvolite nekom drugom da vozi (kada je to moguće) da biste mogli slobodno da upućujete ili primate pozive.

 ● Ako imate saputnika, dozvolite njemu da koristi telefon. 

● Ako morate da uputite hitni poziv, prvo napustite put i parkirajte se na bezbjednom mestu.

Opasnosti korišćenja slušalica i pametnih telefona dok hodate

 Istraživači su proučavali 116 slučajeva ljudi koji su nosili slušalice a koje su udarili automobili ili druga vozila u pokretu. U 34 od tih slučajeva, žrtve nisu čule sviranje ili sirene . Ljudi koji nose slušalice mogu da gledaju u put, za razliku od ljudi koji su ometeni slanjem poruka ili pričanjem na svojim mobilnim telefonima, ali oni ne čuju određene zvuke koji ukazuju na opasnost. U stvari, ono što ne čujete može biti jednako važno kao i ono što ometena osoba ne vidi.