Εισαγωγή

Εισαγωγή: 

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο έξυπνος τουρισμός «ανταποκρίνεται στις νέες προκλήσεις και απαιτήσεις σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο τομέα, συμπεριλαμβανομένης της εξέλιξης των ψηφιακών εργαλείων, προϊόντων και υπηρεσιών. ίσες ευκαιρίες και πρόσβαση για όλους τους επισκέπτες· βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής· και υποστήριξη στις δημιουργικές βιομηχανίες, τα τοπικά ταλέντα και την κληρονομιά».

Το έργο SMARTOUR και το μάθημα ηλεκτρονικής μάθησης έχουν αναπτυχθεί έχοντας κατά νου αυτόν τον ορισμό. Το μάθημα είναι δομημένο σε επτά εκπαιδευτικές ενότητες για να βοηθήσει κάθε φοιτητή ΕΕΚ ή τουριστικό φορέα να κατανοήσει τι είναι ο έξυπνος τουρισμός και να εφαρμόσει τεχνικές και νέες ιδέες για να γίνει πιο έξυπνος και πιο βιώσιμος.

Στο τέλος του μαθήματος θα βρείτε μια έρευνα που θα μας βοηθήσει να αξιολογήσουμε την ποιότητα των ενοτήτων και εάν χρειάζονται βελτιώσεις στην ποιότητα του περιεχομένου. 

 Εισαγωγή στον Έξυπνο Τουρισμό και τον Βιώσιμο Τουρισμό

Τι είναι ο Έξυπνος Τουρισμός;

Σύμφωνα με το Γλωσσάρι Τουρισμού του ΟΗΕ (2025) τουριστικός προορισμός είναι «ένας φυσικός χώρος με ή χωρίς διοικητικά ή/και αναλυτικά όρια στον οποίο ένας επισκέπτης μπορεί να διανυκτερεύσει. Είναι το cluster (συστέγαση) προϊόντων και υπηρεσιών, καθώς και δραστηριοτήτων και εμπειριών κατά μήκος της αλυσίδας αξίας του τουρισμού και μια βασική μονάδα ανάλυσης του τουρισμού. Ένας προορισμός ενσωματώνει διάφορους ενδιαφερόμενους και μπορεί να δικτυωθεί για να σχηματίσει μεγαλύτερους προορισμούς. Είναι επίσης άυλη με την εικόνα και την ταυτότητά της που μπορεί να επηρεάσει την ανταγωνιστικότητά της στην αγορά».

Ο έξυπνος τουρισμός αναφέρεται στην εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών στον τουρισμό για τη βελτίωση της ταξιδιωτικής εμπειρίας και την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας των προορισμών. Με τη χρήση ψηφιακών εργαλείων όπως εφαρμογές για κινητά, γεωγραφική τοποθεσία, ανάλυση δεδομένων και διαδραστικές πλατφόρμες, οι επισκέπτες λαμβάνουν εξατομικευμένες πληροφορίες καθώς και πρόσβαση στο περιεχόμενο σε πραγματικό χρόνο. Ο έξυπνος τουρισμός επιτρέπει την καλύτερη οργάνωση και μειώνει τις αρνητικές επιπτώσεις του μαζικού τουρισμού, βοηθώντας τις πόλεις να διαχειριστούν τις τουριστικές ροές, να μειώσουν τη συμφόρηση και να παρέχουν στους τουρίστες πολύτιμες και βιώσιμες υπηρεσίες. Ο βασικός σκοπός του έξυπνου τουρισμού είναι να δημιουργήσει μια διαδραστική και εξατομικευμένη εμπειρία για τους τουρίστες, ως μέρος μιας καινοτόμου τουριστικής προσφοράς, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία ως εργαλείο για την ενίσχυση της κινητικότητας και της τουριστικής δέσμευσης.

Σύμφωνα με τον Lopez de Avila (2015, n.p.), ο έξυπνος τουριστικός προορισμός είναι «ένας καινοτόμος τουριστικός προορισμός, χτισμένος σε μια υποδομή τεχνολογίας αιχμής που εγγυάται τη βιώσιμη ανάπτυξη των τουριστικών περιοχών, προσβάσιμη σε όλους, που διευκολύνει την αλληλεπίδραση και την ενσωμάτωση του επισκέπτη με το περιβάλλον του, αυξάνει την ποιότητα της εμπειρίας στον προορισμό και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των κατοίκων». Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η έννοια του «έξυπνου τουρισμού» είναι η ανάπτυξη ψηφιακών εργαλείων για τη σύνδεση προορισμών, φορέων εκμετάλλευσης και επισκεπτών με διάφορα προϊόντα και υπηρεσίες που μαζί υποστηρίζουν τη βιώσιμη ανάπτυξη των τοπικών κοινοτήτων, τόσο στο πλαίσιο των νέων δημιουργικών βιομηχανιών όσο και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Συνοπτικά, ο έξυπνος τουρισμός επιδιώκει να συμβάλει στο να γίνει ο τουρισμός βιώσιμος και προσβάσιμος σε όλους.

Ένας ολοκληρωμένος ορισμός του βιώσιμου τουρισμού εμπνέεται από το βιβλίο του Andrew Holden (2000), Environment and Tourism, το οποίο συνοψίζει ότι ο βιώσιμος τουρισμός λαμβάνει υπόψη τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τουρισμού τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρηση των πόρων, προάγοντας την κοινωνική δικαιοσύνη και υποστηρίζοντας τις τοπικές κοινότητες.

✅ Ενότητα 2: Έξυπνος Τουρισμός και Προσβασιμότητα

• Στόχος: Διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν να βοηθήσουν στην εφαρμογή πρακτικών προσβασιμότητας στον τομέα του τουρισμού χρησιμοποιώντας έξυπνα εργαλεία ως υποστηρικτικά εργαλεία. Ο κύριος στόχος του έξυπνου, προσβάσιμου τουρισμού είναι να κάνει την εμπειρία της απόλαυσης του τουρισμού ισότιμη. Αυτή η ενότητα παρουσιάζει παραδείγματα και βέλτιστες πρακτικές που μπορούν να εξαχθούν σε άλλους προορισμούς και πώς η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί και υποστηρίζει τέτοιες πρακτικές. 

✅ Ενότητα 3: Έξυπνος Τουρισμός και Αειφορία

• Στόχος: Μάθετε πώς ο έξυπνος τουρισμός υποστηρίζει την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και πώς ο έξυπνος τουρισμός και ο βιώσιμος τουρισμός συνδέονται και μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο για την ανάπτυξη του τουρισμού σε μια περιοχή. Το μάθημα επεξεργάζεται την έννοια του τουρισμού, την πολυπλοκότητα του κλάδου, τους διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς και την αλληλεξάρτηση σε μια βιώσιμη αλυσίδα εφοδιασμού τουρισμού (STSC). Εντοπισμός κινδύνου στο πλαίσιο, σχέσεις εξουσίας και διαφορετικές θεσμικές λογικές που διακυβεύονται στην αλυσίδα εφοδιασμού.

✅ Ενότητα 4: Έξυπνος Τουρισμός και Ψηφιοποίηση

• Στόχος: Αυτή η ενότητα εστιάζει στην Ψηφιοποίηση στον τουρισμό, δηλαδή στην πρακτική που περιλαμβάνει την υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων και πλατφορμών για τον εξορθολογισμό των λειτουργιών, την ενίσχυση της δέσμευσης των πελατών και τη βελτίωση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων. Αυτή η ενότητα διερευνά τα στοιχεία του οικοσυστήματος έξυπνου τουρισμού, τις πηγές δεδομένων που μπορείτε να αποκτήσετε και τον τρόπο επεξεργασίας τέτοιων δεδομένων.  

✅ Ενότητα 5: Έξυπνος Τουρισμός και Δημιουργική και Πολιτιστική Κληρονομιά

• Στόχος: Στην ενότητα 5  θα διερευνήσουμε πώς η έξυπνη τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση των τουριστικών εμπειριών διατηρώντας παράλληλα την πολιτιστική κληρονομιά. Θα συνδυάσουμε τα καλύτερα και των δύο κόσμων και θα σας παρέχουμε εργαλεία για να δημιουργήσετε νέες, καινοτόμες τουριστικές εμπειρίες μέσω του δημιουργικού τουρισμού. Η πολιτιστική κληρονομιά είναι ο πλούτος του παρελθόντος, που περιλαμβάνει τόσο υλικά όσο και άυλα στοιχεία όπως ιστορικά κτίρια, μνημεία, παραδόσεις, εθνικές ενδυμασίες, γλώσσες και έθιμα. Είναι το θεμέλιο της ταυτότητας μιας κοινότητας.

✅ Ενότητα 6: Έξυπνος Τουρισμός και Ανοιχτή Καινοτομία

• Στόχος: Σε αυτή την ενότητα θα διερευνήσουμε πώς η ανοιχτή καινοτομία μεταμορφώνει τον έξυπνο τουρισμό και πώς η ανταλλαγή γνώσεων, η τεχνολογία και η συμμετοχή των ενδιαφερομένων συμβάλλουν στη δημιουργία εξυπνότερων, πιο προσαρμοστικών τουριστικών οικοσυστημάτων. Στόχος μας είναι να σας δείξουμε πώς η ανοιχτή καινοτομία μπορεί να δημιουργήσει πιο ανθεκτικά και βιώσιμα τουριστικά συστήματα.

✅ Ενότητα 7: Έξυπνος τουρισμός, κοινωνική καινοτομία και συμμετοχή των πολιτών.

• Στόχος Σε αυτή την ενότητα θα παρουσιάσουμε παραδείγματα για το πώς ο έξυπνος τουρισμός μπορεί να προχωρήσει πέρα από την τεχνολογία για να δημιουργήσει θετικές κοινωνικές αλλαγές. Φανταστείτε να ταξιδεύετε σε ένα νέο μέρος όπου η επίσκεψή σας όχι μόνο εμπλουτίζει την εμπειρία σας, αλλά υποστηρίζει επίσης τις τοπικές κοινωνίες, προστατεύει την πολιτιστική κληρονομιά και προάγει τη βιωσιμότητα.

📌 Συνολικά Μαθησιακά Αποτελέσματα του Μαθήματος:

Με το τέλος του ηλεκτρονικού μαθήματος SMARTOUR, οι εκπαιδευόμενοι θα είναι σε θέση:

• Κατανοούν και να εφαρμόζουν τις αρχές του έξυπνου, βιώσιμου και συμπεριληπτικού τουρισμού

• Χρήση ψηφιακών εργαλείων και τεχνολογιών για τη βελτίωση των τουριστικών υπηρεσιών

• Ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρηματικών ιδεών και βιώσιμων πρακτικών

• Ανάλυση πραγματικών περιπτωσιολογικών μελετών και εφαρμογή βέλτιστων πρακτικών

• Ενίσχυση της απασχολησιμότητας και της επαγγελματικής εξέλιξης στον τομέα του τουρισμού